Günlük hayatımızda sıkça kullandığımız ürünler – şampuan, sabun, temizlik malzemeleri ve plastik kaplar – sanılandan çok daha fazla etki yaratıyor olabilir.

Yeni bir bilimsel araştırmaya göre, bu masum görünen ürünlerin içinde bulunan fitalat adlı kimyasallar, anne karnındaki bebeklerin metabolizmasını ve beyin gelişimini olumsuz etkileyebiliyor.

Fitalatlar Nedir, Nerede Bulunur?

Fitalatlar, plastikleri daha esnek hale getirmek için kullanılan kimyasal maddelerdir. Ancak sadece plastiklerde değil; parfümler, şampuanlar, sabunlar, makyaj ürünleri ve temizlik malzemelerinde de sıkça karşımıza çıkar. Daha önce yapılan araştırmalar, fitalatların hormon sistemini bozabildiğini ve çeşitli sağlık problemleriyle ilişkilendirildiğini göstermişti. Ancak bu yeni çalışma, fitalatların doğrudan bebek gelişimi üzerindeki etkilerine ışık tutan ilk araştırmalardan biri oldu.

Hamilelikte Şampuan ve Sabun Kullanımı: Fitalatlar Bebek Gelişimini Olumsuz Etkileyebilir

Emory Üniversitesi, North Carolina Üniversitesi ve Columbia Üniversitesi’nden araştırmacıların ortak yürüttüğü ve Nature Communications dergisinde yayımlanan bu çalışmada, hamilelik sırasında anne kanındaki fitalat düzeyleri ile doğum sonrası bebeklerin kanındaki bazı önemli biyolojik değişiklikler arasında güçlü bir ilişki bulundu.

Araştırmadan Öne Çıkan Bulgular:

• Fitalatlara maruz kalan annelerin bebeklerinde, beyinsel gelişim için kritik olan bazı nörotransmitter öncüllerinin (tirozin ve triptofan metabolizmasıyla ilgili maddeler) seviyesi düşüyor.

• Bu biyolojik değişiklikler, bebeklerin dikkat ve uyarılabilirlik gibi bilişsel işlevlerinde düşüş ile bağlantılı bulunuyor.

• En dikkat çekici nokta: Bu değişimlerin yalnızca doğum anında değil, bebek doğduktan sonra da etkili olmaya devam ettiği tespit edildi.

Beyin Gelişimi Rahimden Başlıyor

Çalışmanın başyazarı Dr. Susan Hoffman, “Uzun zamandır plasentanın bebeği zararlı maddelerden koruduğu düşünülüyordu. Ancak bu çalışma, fitalatların plasentayı geçerek bebeğin biyolojisini etkileyebildiğini açıkça gösteriyor,” dedi.

Çalışmanın lider araştırmacısı Dr. Donghai Liang ise şunları ekliyor: “Bu kimyasallar yalnızca annenin metabolizmasını değil, aynı zamanda bebeklerin sinir sistemi gelişimini de etkiliyor. Doğumdan sonra da bebeklerin bedeninde bu etkilere dair izler görüyoruz.”

Peki Ne Yapabiliriz?

Uzmanlar, hamilelikte ve hatta hamilelik planlayan bireylerde fitalat maruziyetini en aza indirmenin önemli olduğunu vurguluyor. Bunun için:

• Fitalat içermeyen (phthalate-free) etiketli ürünler tercih edilebilir,

• Plastik yerine cam veya paslanmaz çelik saklama kapları kullanılabilir,

• Kokulu ürünlerden ve “parfüm” içeren temizlik/makyaj ürünlerinden mümkün olduğunca uzak durulabilir.

Bu çalışma, anne karnındaki çevresel etkilerin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor. Belki de en masum görünen alışkanlıklarımız, nesiller boyu etkisini gösterecek biyolojik izler bırakıyor olabilir. Dolayısıyla, sağlıklı nesiller için bugünden atılan küçük adımların büyük fark yaratabileceğini unutmamakta fayda var.

Shampoo, Soap, and… Brain Changes? Study Links Everyday Products to Infant Development Harm