Alkol, ister düzenli tüketilsin ister yalnızca özel günlerde içilsin, vücut üzerinde olumsuz etkiler yaratır. Beyinden kalbe, akciğerlerden kaslara, sindirim ve bağışıklık sistemine kadar alkol, sağlığın birçok yönü üzerinde zararlı etkiler gösterir – ve bu etkiler arasında kanser de yer almaktadır.

Alkol, ABD’de kanserin üçüncü önlenebilir nedenidir ve her yıl yaklaşık 100.000 kanser vakası ile 20.000 kanser kaynaklı ölüme neden olmaktadır. Karşılaştırmak gerekirse, alkole bağlı trafik kazaları ABD’de her yıl yaklaşık 13.500 ölüme neden olur.

Araştırmacılar, 1980’li yıllardan bu yana alkolün kansere neden olabileceğinden şüpheleniyordu. Epidemiyolojik çalışmalar, alkolün ağız boşluğu, boğaz, ses kutusu, yemek borusu, karaciğer, kalın bağırsak ve meme kanserleriyle doğrudan bağlantılı olduğunu göstermiştir. Başka bir çalışmada ise kronik ve aşırı alkol tüketimi ile pankreas kanseri arasında bir ilişki olduğu rapor edilmiştir.

Alkolün Kansere Neden Olduğu Bilimsel Olarak Nasıl Kanıtlandı?

2000 yılında, ABD Ulusal Toksikoloji Programı, alkollü içecek tüketiminin bilinen bir insan kanserojeni olduğunu ilan etti. 2012 yılında Dünya Sağlık Örgütü’ne bağlı Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı, alkolü Grup 1 kanserojen olarak sınıflandırdı. Bu, bir maddenin insanlar üzerinde kansere neden olduğuna dair yeterli kanıt olduğu anlamına gelir.

Hem ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) hem de Ulusal Sağlık Enstitüleri, alkolün çeşitli kanser türlerine neden olduğuna dair kesin kanıtlar bulunduğunu belirtmektedir.

ABD beslenme kılavuzları, günde bir içkiden az miktarlarda alkol tüketiminin bile kanser riskini artırdığını belirtmektedir. Buna rağmen, birçok Amerikalı alkolün kansere neden olabileceğinden habersiz. 2019 yılında yapılan bir ankette, ABD’li yetişkinlerin yalnızca %50’sinden azı alkolün kansere yol açabileceğini bildiklerini ifade etti.

2023 Ulusal Uyuşturucu Kullanımı ve Sağlık Anketi’ne göre, 12 yaş ve üzeri 224 milyondan fazla Amerikalı yaşamlarında en az bir kez alkol tüketmiştir – bu, bu yaş grubundaki kişilerin %79’undan fazlasını oluşturmaktadır. Alkol tüketimi, COVID-19 pandemisinden önce bile artış eğilimindeydi ve bu durum halk sağlığı açısından ciddi bir sorun teşkil etmektedir.

Ben, orta ve uzun vadeli alkol tüketiminin biyolojik etkilerini araştıran bir bilim insanıyım. Ekibimle birlikte, alkolün kansere neden olma mekanizmalarını araştırıyoruz. Bu mekanizmalar arasında bağışıklık hücreleri ve karaciğerde meydana gelen hasarlar yer alıyor.

Alkol Kansere Nasıl Neden Olur?

Kanser, hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla oluşur. Alkol, DNA’ya zarar vererek ve hücre bölünmesini bozan mutasyonlara neden olarak tümör oluşumuna zemin hazırlayabilir.

Araştırmalar, alkolün kansere neden olmasında rol oynayan çeşitli biyolojik mekanizmalar ortaya koymuştur. 2025 yılında ABD Genel Cerrahı tarafından yayınlanan bir raporda, alkolün kansere neden olabileceği dört temel yol tanımlanmıştır:

1. Alkol metabolizması

2. Oksidatif stres ve iltihaplanma

3. Hormon seviyelerinde değişiklik

4. Tütün dumanı gibi diğer kanserojenlerle etkileşim

Alkol metabolizması sırasında, vücut alkolü parçalayarak ilk olarak asetaldehit adı verilen bir yan ürün oluşturur. Asetaldehit, kendisi de bilinen bir kanserojendir. Bazı genetik mutasyonlar, vücudun alkolü daha hızlı parçalamasına ve bu nedenle asetaldehit seviyelerinin artmasına neden olabilir.

Ayrıca, alkol tüketimi, vücutta serbest radikaller adı verilen zararlı moleküllerin salınmasına neden olabilir. Bu moleküller DNA, protein ve hücre zarlarındaki lipitlere zarar vererek oksidatif stres yaratır.

Laboratuvarımızda yaptığımız çalışmalar, alkolün oluşturduğu serbest radikallerin hücrelerin protein üretim ve yıkım işlevlerini bozabildiğini, bunun da iltihaplanma ve tümör oluşumuna elverişli bir ortam yarattığını gösterdi.

Alkol, hormon seviyelerini değiştirerek de kansere katkıda bulunabilir. Örneğin, östrojen hormonları meme kanseri riskini artırabilir. Orta düzeyde alkol tüketimi hem östrojen seviyelerini yükseltir hem de daha fazla alkol tüketimini teşvik edebilir. Aynı zamanda, alkol A vitamini seviyesini düşürerek östrojenin etkilerini artırır.

Sigara ve alkolü birlikte kullanan kişilerde ağız, yutak ve gırtlak kanseri riski daha da artar. Alkol, sigara ve elektronik sigaralardaki kanserojen maddelerin emilimini kolaylaştırır. Sigaranın kendisi de DNA’ya zarar veren serbest radikalleri oluşturabilir ve iltihaplanmaya neden olabilir.

Ne Kadar Alkol Güvenlidir?

“Ne kadar alkol tüketmek güvenlidir?” diye merak ediyor olabilirsiniz. Ancak uzmanlar size hoşunuza gitmeyecek bir yanıt verebilir: Hiçbir miktar güvenli değildir.

CDC ve Amerikan beslenme kılavuzları, kadınlar için günde bir, erkekler için günde en fazla iki içkiden fazlasını önermemektedir. Ulusal Alkol Bağımlılığı Enstitüsü ve ABD Genel Cerrahı da benzer şekilde alkol tüketiminin sınırlandırılmasını önermektedir.

Alkol, tamamen önlenebilir bir kanser nedenidir. Ancak şu an için bir bireyin alkol nedeniyle kansere yakalanma riskini tam olarak hesaplayacak bir yöntem bulunmamaktadır.

Her bireyin genetik yapısı, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları ve diğer sağlık faktörleri, alkolün tümör oluşumu üzerindeki etkilerini belirlemede rol oynar. Ancak, alkol tüketiminizi yeniden değerlendirmeniz sağlığınızı korumak ve kanser riskinizi azaltmak açısından faydalı olacaktır.