Güzellik mi, kimyasal tuzak mı?

Her gün cildimize sürdüğümüz, saçımıza sıktığımız, tenimize temas eden kozmetik ürünlerin içinde aslında ne var biliyor musunuz?
Göz alıcı ambalajların ve “doğal” etiketlerinin ardında, çoğu zaman sağlık için risk oluşturabilecek kimyasallar gizleniyor.

Kozmetik endüstrisi milyarlarca dolarlık bir pazar. Ancak bu büyüklüğün ardında insan sağlığını tehdit eden içerikler, etik dışı üretim süreçleri ve denetim eksiklikleri bulunabiliyor. İşte kozmetik ürünlerin karanlık dünyasına yakından bir bakış...

Parfümün Arkasındaki Gerçek: “Kokunun Bedeli”

Güzel kokmak herkesin hakkı, ama parfümlerin içeriği çoğu zaman düşündüğünüz kadar masum değil.
Etiketlerde yer alan “fragrance” veya “parfüm” ibaresi, aslında yüzlerce farklı kimyasalın gizlenebildiği bir şemsiye terimdir.

Bu kimyasallar arasında:

• Ftalatlar (phthalates): Hormonal dengesizliklere yol açabilir.

• Alerjenik bileşenler: Ciltte kızarıklık, kaşıntı ve migreni tetikleyebilir.

• VOC’ler (Uçucu Organik Bileşikler): Kapalı ortamlarda solunduğunda solunum yollarını tahriş eder.

Kokunun kalıcılığını artıran bu bileşiklerin bazıları kanserojen sınıfında yer alıyor.
Kısacası, kalıcı koku uğruna soluduğumuz veya cildimize sürdüğümüz ürünler, uzun vadede sağlığımıza zarar verebilir.

Cilt Bakımı mı, Kimyasal Saldırı mı?

“Doğal”, “besleyici” ya da “dermatolojik olarak test edilmiştir” gibi ifadeler tüketicide güven duygusu uyandırır. Ancak bu tür etiketlerin çoğu pazarlama dilidir; ürünlerin tamamı güvenli olduğu anlamına gelmez.

Bazı yaygın içerikler:

• Parabenler: Koruyucu olarak kullanılır, ancak östrojen benzeri etki göstererek hormon dengesini bozabilir.

• Sodyum Lauril Sülfat (SLS): Köpük etkisi sağlar ama cilt bariyerini zayıflatır.

• Formaldehit türevleri: Uzun vadede toksik etki yaratabilir.

Bu maddeler kısa vadede fark edilmeyen, ancak uzun dönemde cilt hassasiyeti, alerji ve hatta endokrin bozukluklarına yol açabilen bileşenlerdir.

Renkli Tehlike: Makyaj Malzemelerindeki Ağır Metaller

Göz farları, rujlar, allıklar ve ojeler… Her biri parlak renkleriyle cezbedici, ama bazıları ağır metal kalıntıları içeriyor.
Araştırmalar, birçok kozmetik ürününde kurşun, arsenik, kadmiyum ve cıva gibi maddelerin izine rastlandığını ortaya koydu.

Bu metaller:

• Uzun vadede vücutta birikir,

• Sinir sistemi ve karaciğer üzerinde toksik etki gösterebilir,

• Özellikle hamile bireyler için ciddi risk oluşturur.

Örneğin, bazı rujlarda kurşun kalıntısına rastlanmış; bu da dudak yoluyla vücuda sürekli düşük dozda metal alımına neden oluyor.
Ciltte güzellik yaratmak için kullanılan ürünler, fark edilmeden sağlık sorunlarına zemin hazırlayabiliyor.

Güzelliğin Bedeli: Kozmetik Skandalları ve Mahkeme Salonlarına Yansıyan Gerçekler

EVKUR – L’Oréal Sahte Kozmetik Davası (Türkiye)

Bursa’da bir tüketici, satın aldığı L’Oréal marka maskaranın sahte olabileceğini fark ederek yasal yollara başvurdu. Yapılan incelemede mağazada 116 adet sahte kozmetik ürün bulundu.
Mahkeme, ürünlerin toplatılmasına ve imhasına; ayrıca mağazanın manevi tazminat ödemesine karar verdi.
Kaynak: Hürriyet BigPara – 2019

Bu olay, sahte ürünlerin yalnızca marka hakkı ihlali değil, aynı zamanda tüketici sağlığı açısından ciddi bir tehdit olduğunu ortaya koydu.
Sahte kozmetiklerin içeriği bilinmediğinden, alerjik reaksiyonlar, cilt yanıkları ve enfeksiyonlar gibi riskler taşıyor.

CoverGirl PFAS Davası (ABD)

ABD’de tüketici hakları örgütleri, CoverGirl ve ana şirketi Coty Inc.’e karşı “yanıltıcı pazarlama” gerekçesiyle dava açtı.
Ürünlerin “temiz içerikli” ve “toksik olmayan” olarak tanıtılmasına rağmen, bağımsız testlerde ürünlerde PFAS (per- and polyfluoroalkyl substances) adlı kimyasallar tespit edildi.

PFAS’lar:

• Hormon dengesini bozabilir,

• Bağışıklık sistemini zayıflatabilir,

• Uzun süreli maruziyetle bazı kanser türleriyle ilişkilendirilmektedir.

Davada şirketten şeffaf etiketleme, tüketici bilgilendirmesi ve tazminat talep edildi.
Kaynak: AboutLawsuits.com – 2024

Bu dava, “clean beauty” etiketiyle satılan ürünlerin bile her zaman güvenli olmadığını kanıtladı ve global ölçekte tüketici bilincini artırdı.

Güzelliğin Karanlık Tarafı Ortaya Çıkıyor

Kozmetik dünyası ışıltılı görünse de, her güzel koku ya da parlak renk sağlık açısından güvenli değildir.
Gerçek güzellik, bilinçli tercihlerle başlar.
Cildiniz bir organ; ona sürdüğünüz her şey vücudunuza girer.
Ürün seçerken reklamlardan çok içerik listelerine güvenin, şüpheli maddeleri araştırın ve mümkün olduğunca sade içerikli ürünleri tercih edin.

Bu yazı, Türkiye Sağlık Vakfı “Sağlık Gerçekleri” kitabının bir bölümü kapsamında Dr. Murat Balaban (Ph.D) tarafından hazırlanmıştır.
Kitap, okuyuculara sağlık alanında bilgi kirliliği çağında gerçeği kurgudan ayırma konusunda rehberlik etmeyi amaçlamaktadır.