Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar, Alzheimer hastalığına dair uzun süredir kabul edilen görüşleri kökten sarsabilecek bir hipotezi desteklemeye başladı: Alzheimer yalnızca yaşlanan beynin bir sonucu değil, aynı zamanda enfeksiyon kaynaklı bir hastalık olabilir. Bu enfeksiyonun kaynağı ise hiç beklenmedik bir yerden geliyor: Ağız sağlığı.

Diş Eti Hastalığı ile Alzheimer Arasındaki Bağlantı

2019 yılında Science Advances dergisinde yayımlanan çarpıcı bir çalışmada, Louisville Üniversitesi’nden mikrobiyolog Jan Potempa’nın liderliğindeki araştırmacılar, Alzheimer hastalarının beyinlerinde Porphyromonas gingivalis adlı bakteriyi tespit etti. Bu bakteri, kronik periodontitis (yani diş eti hastalığı) ile doğrudan ilişkili.

Daha önce de bu bakteri ile Alzheimer arasında bağlantı kurulmuştu, ancak bu kez araştırmacılar bir adım ileri giderek hem insan hem de fare deneylerinde somut kanıtlar sundu. Özellikle fareler üzerinde yapılan deneylerde, ağızdan enfekte edilen P. gingivalis bakterisinin beyine ulaştığı ve Alzheimer ile ilişkilendirilen yapışkan proteinlerden biri olan amiloid beta (Aβ) üretimini artırdığı gözlemlendi.

Bakterinin Salgıladığı Zehirli Enzimler

En dikkat çekici bulgulardan biri ise, bakterinin beyinde salgıladığı zehirli enzimler: gingipainler. Bu enzimlerin Alzheimer’ın iki temel biyobelirteci olan tau proteini ve ubikuitin ile doğrudan ilişkili olduğu tespit edildi. Dahası, bu zehirli enzimlere Alzheimer tanısı almamış bireylerin beyinlerinde de rastlandı. Bu da önemli bir soru işaretine açıklık getirebilir:

Acaba Alzheimer hastaları kötü ağız bakımına sahip oldukları için mi bu bakteriye maruz kalıyor, yoksa bakteri mi hastalığın sebebi?

Araştırmacılar, Alzheimer tanısı almamış bireylerde bile P. gingivalis izlerine rastlanmasının, bu bakteriyel enfeksiyonun hastalıktan çok önce, hatta orta yaş döneminde başladığını ve zamanla beyin hasarına yol açabileceğini gösterdiğini belirtiyor.

Yeni Tedavi Umudu: COR388

Cortexyme adlı bir biyoteknoloji şirketi tarafından geliştirilen COR388 adlı deneysel ilaç, farelerde yapılan çalışmalarda umut verici sonuçlar verdi. Bu bileşik, beyindeki P. gingivalis yükünü azaltmanın yanı sıra, amiloid-beta üretimini ve nöroenflamasyonu da düşürdü.

Her ne kadar bu ilaç henüz insanlar üzerinde test edilmemiş olsa da, bilim insanları Alzheimer gibi karmaşık bir hastalığa farklı açılardan yaklaşmanın önemine dikkat çekiyor. Alzheimer Araştırmaları Derneği'nden David Reynolds, "Son 15 yılda yeni bir Alzheimer tedavisi geliştirilemedi. Bu nedenle, her türlü olasılığı ciddiye almalı ve yeni yollar denemeliyiz" diyerek çalışmanın önemini vurguluyor.

Ağız Sağlığı Beyin Sağlığını Etkileyebilir

Bu araştırmalar, Alzheimer hastalığının yalnızca yaşlılıkla ilgili olmadığını, sistemik enfeksiyonların da beyinde uzun vadeli hasarlara yol açabileceğini ortaya koyuyor. Ağız sağlığını korumanın sadece diş kayıplarını değil, belki de gelecekte bilişsel sağlığımızı da koruyabileceğini gösteriyor.

Henüz bu hipotez tamamen kanıtlanmış olmasa da, bilim dünyasında ağız sağlığına verilen önem giderek artıyor. Alzheimer’ı önlemenin belki de en beklenmedik yollarından biri, diş fırçalamak kadar basit olabilir.